Vorige week was Bernard Smits te gast in Gent. Hij is directeur van de WoningBouwVerenigingGelderland die onderdak biedt aan 50 bewonersverenigingen, goed voor een 500-tal gezinnen die allen lid zijn van de woningmaatschappij. Hij ging in gesprek met Gert Eyckmans, directeur van de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH, nu Initia).

Het thema van de lezing was “Wat is de kracht van collectief wonen?”
In Nederland wordt collectief wonen vaak georganiseerd binnen de sociale huisvesting.
Alhoewel de uitgangssituatie erg verschilt van de Vlaamse context, schuilen er toch kansen in hun verhaal. De WBVG richt zich volledig op woongroepen

Smits illustreerde zijn thema's met voorbeelden uit de praktijk:

- Sterappel in Lent, 9 units in sociale huur. Bewoners krijgen een verantwoordelijkheid, vergroot de betrokkenheid. De bewoners dragen zo zelf zorg voor hun woonomgeving.

- Broedplaats Beekhuizen, (voormalig zwembad), natuurbeheer, biotoop onderhouden door de huurders zelf.

- Extrapool, Nijmegen, een kunstenaars- en bewonerscollectief dat woont en werkt in een
voormalig pakhuis.

- Woonwerkgemeenschap Babylon, in Berg en Dal, zorginstelling wordt wooncomplex met 20 units
en werkruimte.

- Casa De Pauw, in Arnhem, het grootste WBVG-pand met 43 wooneenheden sinds 80’er jaren,
renovatie in handen van de bewoners samen met WBVG.

- Woongemeenschap Eikpunt, in Lent: 40 huurwoningen (naast 9 koopunits) met de zelfbouw van
een stilteruimte op de site.

- Ecodorp Zuiderveld, in Nijmegen: 46 compacte woningen met veel gemeenschappelijke voorzieningen en grote gezamenlijke tuin i.p.v. 35 normale woningen.

- Strowijk IEWAN, in Lent: 24 sociale huurwoningen, zeer groot aandeel in zelfbouw en helpende
handen voor strobouw en leemwerk. Sterk ecologische duurzaam in ontwerp en materialen.

De kansen zitten hem vooral in:

Het zelfbeheer: de bewoners worden geresponsabiliseerd, ze delen eigenaarschap en nemen zo meer verantwoordelijkheden op voor onderhoud en herstellingen in het wooncomplex, ze dragen dus mee zorg voor de gebouwen.

Efficiënter ruimtegebruik: de sociale huisvesting houdt rekening met kleinere private oppervlakte naast gedeelde voorzieningen. Per 10 woningen wordt de grootte van 1 woning voorbehouden voor collectief gebruik.

Co-creatie: architecten nemen toekomstige bewoners mee aan tafel om samen na te denken en vorm te geven aan de noden en wensen binnen de mogelijkheden van de site. Het programma bevordert de woonkwaliteit en het samenleven.

De grootste hinderpaal in de Vlaamse context zijn de toewijzingsregels:

Men kent de toekomstige huurders niet op voorhand en men kan ze dan op die manier ook niet betrekken bij de vormgeving van de huisvesting. Participatie en zelfbeheer staan in Vlaanderen hoog op de agenda, een plicht aldus het prestatiehandboek 2022. Maar ze zijn geen praktijk omwille van een tekort aan middelen.

Toch zijn er pioniers in Vlaanderen die ruimte bieden aan cohousen, zoals o.m. Senioren Thuis
(Borgerhout), Land van Aa (Turnhout), De Werve Hoef (Wijnegem), ‘t Klooster (Arendonk). Laat ze
de voortrekkers zijn om straks regels bij te sturen.