22/02/2018 - verhalen uit het archief

Op de koffie bij... De Haringrokerij

Wist je dat sommige Vlaamse gemeenschappelijke woonprojecten al bijna dertig jaar bestaan? Samenhuizen ging op bezoek bij zo’n oude rot in het vak: De Haringrokerij. Bewoner van het eerste uur Frederik Janssens vertelt over het groepsleven in dit monumentale pand in hartje Antwerpen: “We delen veel met elkaar, leuke en minder leuke dingen, maar dat past bij ons als mensen”.

Dit najaar hebben de bewoners van De Haringrokerij een goeie reden voor een feestje: de eerste bewoners wonen er dan dertig jaar. Frederik Janssens woont er nog altijd graag: “We hebben veel leuke dingen meegemaakt met elkaar. De tofste momenten samen, dat zijn ongetwijfeld de Open Monumentendagen. Op die dagen organiseren we met alle bewoners een feest om onze manier van wonen te vieren Tegelijk komen ook mensen van buitenaf ons woonproject bekijken en genieten van de sfeer.”

Het woonproject in een monumentaal pand in het hart van Antwerpen wordt bewoond door de eigenaars: vijf koppels en hun kinderen en één alleenstaande. Daarnaast zijn er ook twee huurwoningen voor alleenstaanden in het project. De meeste kinderen zijn ondertussen al de deur uit, maar ook zij zijn enthousiast over het idee achter gemeenschappelijk wonen, zo vertelt Frederik: “Verschillende kinderen uit De Haringrokerij zijn nu als volwassenen bezig met hun eigen woonproject of deden aan huisdelen”.

Het idee achter De Haringrokerij onstond in de jaren ‘80 als een statement tegen de trek naar de groene rand: “Een van de bewoners – Peter Vermeulen – is architect bij Stramien. Hij zag toen al in dat het zou leiden tot onhoudbare situaties wanneer mensen wonen op het platteland en tegelijk werken in de stad. We hebben daar niet genoeg groen voor in Vlaanderen en we creëren ons eigen fileprobleem.” De bewoners van De Haringrokerij wonen overal dichtbij èn hebben toch een beetje groen in de buurt: een mooie, gedeelde tuin. Daarnaast delen ze nog een fietsenhok, bergingruimte en een keuken met eetzaal waar minstens één keer per maand samen ontbeten wordt. 

“Appartementsgebouwen voor individuen zijn een vorm van georganiseerde eenzaamheid. We worden eenzaam door de manier waarop we bouwen.” Zo niet in De Haringrokerij: iedereen kent er elkaar. Ook elkaar helpen onderling is vanzelfsprekend. “Er was ooit een geval van buikgriep in één gezin, de ouders werden ziek en moesten naar het ziekenhuis. Wij stonden dan klaar voor hun kinderen, en ook voor de ouders wanneer ze terugkeerden. Opvang tussen buren is hier altijd vanzelfsprekend. Dat maakt veel dingen gemakkelijker.”

Maar dertig jaar lang samenwonen kan niet alleen maar rozengeur en maneschijn zijn, toch? Volgens Frederik valt dat mee: “Natuurlijk hebben we ook mindere momenten gehad als groep, bijvoorbeeld wanneer we moeilijk tot beslissingen kwamen. Toch hebben we onze manier van beslissingen nemen – via consent en de principes van sociocratie - nooit opzij gezet.” Dit betekende in de praktijk dat het soms langer duurde om tot een beslissing te komen, maar de groep weigerde te stemmen via meerderheid.

“Je moet elkaar leren vertrouwen - je moet tenslotte leuke en minder leuke dingen met elkaar leren delen - en dat vraagt tijd”. De bewoners van De Haringrokerij gingen daarom verschillende keren samen op weekend in de Ardennen om er te werken aan de groepsdynamiek. Zo hebben de bewoners bijvoorbeeld ooit hun grootste angsten uitgesproken over het woonproject: “Ik had bijvoorbeeld schrik dat ik met mijn diploma in filosofie en talen – in een sterke groep met juristen en architecten etc. - niet voldoende bij kon dragen aan het groepsproces. Maar uiteindelijk heeft iedereen wel iets unieks bij te dragen, ongeacht zijn of haar diploma.”

Het groepsvormingsproces  en alles tegen elkaar kunnen zeggen is dus erg belangrijk: “Soms zien we bij andere groepen dat hierin te weinig tijd gestoken wordt, die groepen vallen dan uiteen en dat is natuurlijk jammer.” 

Een ander gevaar is volgens Frederik dat groepen zich blind staren op één bepaalde ideologie. “Of dat nu een religieuze, een politieke of nog een ander type ideologie is, dat maakt niet veel uit. De mensen riskeren teleurgesteld te raken in hun medebewoners, omdat die minder strikt of juist strikter vasthouden aan de ideologie dan zijzelf. Het is juist fijn om van mening te verschillen, dat maakt het leven in de groep veel interessanter”.

Inmiddels zijn de bewoners van De Haringrokerij al wat ouder, waardoor wonen in een monumentaal pand met veel trappen niet erg praktisch is. “We hebben als groep gezocht naar een nieuwe woonlocatie die beter bij onze levensfase past. Ook wilden we graag compacter gaan wonen, want de meeste kinderen zijn inmiddels de deur uit. Intussen hebben we ook al iets op het oog, een kloosterpand eveneens in het centrum van Antwerpen.” Wordt vervolgd dus. 

Dit 'samenhuisverhaal' is geschreven in 2018 en komt uit het samenhuizen archief.
Ben je benieuwd waar De Haringrokerij vandaag staat? Tijdens de Samenhuizenreis '22 bezochten we het project wederom en schreven een kort verslag, lees het hier. Volg De Haringrokerij via de website van wooncoop.