De laatste dag van onze Samenhuizenreis brengt ons naar twee bijzondere projecten: ecowijk Mandora in Houten en De Boschgaard in Den Bosch. Elk op hun eigen manier tonen ze hoe samenleven duurzaam, sociaal en veerkrachtig kan zijn.

Mandora: compact, groen en goed georganiseerd
Ecowijk Mandora ligt midden in een gewone woonwijk, maar wat er gebeurt is allesbehalve gewoon. Op slechts 1,1 hectare huizen hier 36 woningen met in totaal 92 bewoners, van 6 tot 79 jaar. Dankzij de slimme inrichting – met wadi’s, een vijver, een indrukwekkende fietsenstalling annex insectenhotel, en een collectief buurthuis ‘De Vonk’ – voelt het er verrassend ruim aan.
Mandora is een CPO-project (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap), waarbij bewoners samen de wijk realiseerden. De provincie en stad zien het intussen als een leerproject rond duurzaamheid. En dat is terecht:
- De huizen zijn energieneutraal
- Er is waterrecuperatie via ondergrondse ‘waterzakken’
- Mobiliteit wordt gestimuleerd via deelauto’s
- Er is sociale duurzaamheid via werkgroepen en gezamenlijke activiteiten

Elke bewoner engageert zich in minstens één werkgroep. Tweemaal per maand is er een tuinwerkdag (met taart als beloning) en ook De Vonk wordt beurtelings onderhouden via een alfabetisch corveesysteem. Regelmatig zijn er ‘Mandoramaaltijden’ waarbij een bewoner een groep buren uitnodigt om samen te eten.

De kosten voor collectief gebruik worden bewust laag gehouden (gemiddeld €200–€300/jaar), en huurders delen hierin mee, hoewel zij geen investeringskosten betalen. Twee sociale huurwoningen werden zelfs voorgefinancierd door medebewoners.

Verkoop van woningen verloopt via de vrije markt, maar intern wordt eerst gepolst. Wie hier wil wonen, wordt geacht deel te nemen aan het gemeenschapsleven, maar formeel afdwingen kan men dat niet.

De Boschgaard: van kraakpand tot sociale huur in zelfbeheer
Onze laatste halte is De Boschgaard, gebouwd op de resten van een oud buurthuis. Nadat dat in 2005 gekraakt werd, groeide er een sterk idee: wonen combineren met buurtfunctie en circulair bouwen.

Er staan nu 19 woningen, verdeeld over 3 blokken. Er zijn twee gemeenschappelijke woonkamers, een wintertuin, een werkplaats die ook openstaat voor de buurt, en een link met de nabijgelegen Graafse Akker, een stadstuinderij.

De woningen – max. 80m² – werden volledig opgetrokken uit recuperatiemateriaal. Tijdens de bouw moesten toekomstige bewoners één dag per week meehelpen. Voor fysieke of emotionele ondersteuning werd een welzijnsgroep opgericht, een krachtig voorbeeld van zorg binnen de groep.

Vandaag wonen er 32 volwassenen en 7 kinderen. De energievoorziening gebeurt via zonnepanelen en warmtepompen; er wordt zelfs geëxperimenteerd met zoutwateraccu’s.
Wat vooral blijft hangen is het gemeenschapsgevoel. Mensen lopen in en uit de woonkamers, buurtbewoners komen over de vloer, kratjes met groentepakketten staan klaar voor verdeling. Hier leeft het.

Peter Bakker, mede-initiatiefnemer en doorgewinterd samenhuizer, drukt ons op het hart:

“Blijf praten, ook als het moeilijk is. Als je geen cultuur hebt waarin dingen worden opgelost, dan krijg je ze later dubbel terug.”

Een krachtige afsluiter van een inspirerende reis.